مقايسه PHP و ASP.NET

زبان PHP با هدف نوشتن اسکريپتهاي وب نوشته شد. در واقع هدف فرار از پيچيدگيهاي Perl و نوشتن CGI با زبانهايي مثل C و ارائه دستوراتي ساده براي طراحان صفحات وب بود. پي اچ پي اوليه زباني با دستورات محدود و ساده بود که بيشتر براي کارهاي ساده و براي طراحان وب سايتها و نه برنامه نويسان حرفه اي بود. اين زبان کم کم پيشرفت کرد و بخصوص Open Source بودن آن باعث شد تسريع اين حرکت شد. در مرحله اول تعداد دستورات و توابع اين زبان گسترش پيدا کرد بطوريکه امروز نيز براحتي کارهاي نسبتا پيچيده اي مثل کار با سوکتها يا تصاوير با توابع اين زبان قابل اجرا است. همچنين از لحاظ معماري اين زبان با پشتيباني از شي گرايي پيشرفت مهم ديگري داشته است. پي اچ پي به طور کلي يکي از زبانهاي معمول براي نوشتن اسکريپتهاي اجرايي در محيط يونيکس ، لينوکس (هرچند که در ويندوز نيز به خوبي اجرا مي شود) و کار با نرم افزار مديريت بانک اطلاعات MySQL است.

تکنولوژي ASP.NET :

دات نت نسل جديدي از ابزارهاي توسعه مايکروسافت است. دات نت فقط يک زبان نيست و در واقع يک فريم ورک يا پلاتفرم براي توسعه و اجراي نرم افزار است.دات نت شباهت زيادي با پلاتفرم جاوا دارد و در واقع در رقابت با اوست. ASP.NET نيز نسل جديدي از ASP کلاسيک در بستر دات نت است و از اين جهت پيشرفت بسيار زيادي نسبت به ASP کلاسيک شاهد هستيم.با ASP.NET و با وجود کتابخانه غني توابع و کلاسهاي دات نت تقريبا هر کاري در وب امکان پذير است. اگر چه مايکروسافت در معماري دات نت هدف اجرا در پلاتفرمها و سيستم عاملهاي مختلف را مد نظر داشته است اما حداقل تاکنون ميتوان دات نت را يک ابزار توسعه در سيستم عامل ويندوز دانست. البته پروژه هايي براي شبيه سازي و انتقال دات نت به محيط لينوکس نيز وجود دارد که مهمترين آنها پروژه Mono است که پيشرفت قابل توجهي داشته است.انتظار مي رود در آينده نزديک ASP.NET در هر سيستم عامل و پلاتفرمي قابل اجرا باشد.

سيستم عامل :

اگرچه اصولا انتخاب ابزار توسعه نرم افزار ارجحيت بيشتري بر انتخاب سيستم عامل دارد اما در دنياي واقعي قضيه به اين سادگي نيست و گاهي برنامه نويس براساس سيستم عامل ابزار خود را انتخاب ميکند. امروزه تقريبا دو بستر متفاوت داريم از طرفي سيستم عاملهاي سرور ويندوز و از طرف ديگر نسخه هاي مختلف لينوکس و يونيکس. ويندوز ابزار رايج و آشنايي براي کاربران و برنامه نويسان است و از طرفي يونيکس سيستم عامل ارزان تر و البته حرفه اي است. در ويندزو عموما ترکيبي از دانت نت ، IIS ، SQL Server داريم و در يونيکس PHP و Apache و MySql و مشخص است که هزينه نهايي پياده سازي و اجراي يک وب سايت در ترکيب لينوکسي ارزان تر است. پي اچ پي در ويندوز نيز قابل اجراست و بخصوص در نسخه هاي جديد PHP اين اجرا شکل بهتري نيز گرفته است. در حال حاضر نسخه اوليه از Mono(دات نت در محيط لينوکس) قابل اجرا است اما حداقل به اندازه PHP رايج نيست. از طرفي نيز ASP.NET ترکيب ايده آلي براي کار با ويندوز و IIS است و در واقع هماهنگي و همخواني اين ابزارها در ويندوز بخصوص اينکه همگي محصول يک شرکت هستند، شايد يکي از بهترين بسترهاي توسعه نرم افزار و وب سايت در ويندوز را پديد مي آورند.

معماري :

همانطور که اشاره شد پي اچ پي براي طراحان سايت و گريز از پيچيدگي هاي ابزارها و زبانهاي آن روزگار ايجاد شده است و بنابراين PHP اوليه يک ابزار ساده و نه چندان پيچيده بوده است. البته PHP در اين سالها ارتقاء پيدا کرده است اما هنوز نقصهاي اوليه اي را دارد، مثلا با وجود شي گرايي هنوز دستورات و توابع زيادي از آن ارتباطي با شي خاصي ندارد و يا خاصيتهاي حرفه اي شي گرا را ندارد، اما دات نت فراتر از يک زبان است و مجموعه از کتابخانه هاي استاندارد و زبانهايي که تقريبا تمام قابليتهاي زبانهاي روز دنيا را دارند. سينکس حرفه اي، استاندارد و جذاب #C و يا سينتکس ساده و کارآمد VB.NET و البته #J و ++C و چند زبان ديگر نيز وجود دارند. دات نت کاملا شي گرا است و معماري آن حرفه اي است و از اين جهت با JAVA ( آنرا را با جاوا اسکريپ اشتباه نگيريد ) قابل مقايسه است. در واقع از لحاظ معماري JAVA و دانت نت پلاتفرمهايي با معماري Enterprise هستند و PHP زباني ساده با تمرکز براي نوشت اسکريپهاي وب شرکت ZEND که در حال حاضر Engine اصلي PHP را ارائه ميدهند و برخي شرکتهاي ديگر تلاشهايي براي ارتقاء و ايجاد فريم ورک حرفه اي تري براي PHP دارند اما در کل و از لحاظ مهندسي نرم افزار معماري دات نت برتري محسوسي نسبت به PHP دارد. در بعد ديگر ابزارهاي کار با دات نت و آموزه ها و پتانسيل دات نت نوشتن نرم افزارهاي با معماري بهتر را امکان پذير ميکند و حتي بصورت پيش فرض معماري چند لايه در دات نت وجود دارد. همچنين نرم افزارهاي مهندسي نرم افزار مانند ابزار CASETools ، Rational و … همخواني با دات نت دارند.

يکي از مهمترين تفاوتهاي ASP.NET و PHP در شکل اجراي آنهاست. در PHP در هر بار اجراي اسکريپ کدهاي PHP تفسير مي شود ولي در دانت نت يکبار کدها کامپايل مي شوند و در دفعات بعد کدهاي اجرايي هستند که اجرا مي شود. از اين لحاظ بخصوص در نرم افزارهاي تحت وب با حجم کد بالا اجراي کدهاي کامپايل شده به مراتب سرعت بيشتري خواهند داشت. البته شرکتهاي مختلفي براي PHP ابزارهاي Accelerator و Caching نوشته اند اما به هر حال در دات نت اينکار بصورت ذاتي و بدون نرم افزار خاص ديگري انجام مي گيرد.

سرعت توسعه نرم افزار :

اگر قرار باشد فقط چند خط براي نوشتن در صفحه يا گرفتن پارامتري از کاربر داشته باشيم مطمئنا نوشتن با PHP ساده تر و سريعتر خواهد بود. اما هدف دات نت تسريع در نوشتن سايتهاي بزرگ با فرمها و اطلاعات متعدد است. در ASP.NET از طراحي صفحاتي که Web Form ناميده مي شوند تا حتي دسترسي به بانک اطلاعات و ماهيتهاي مختلف اطلاعات، نمايش اطلاعات (مانند جداول) ابزارهاي بصري وجود دارند که اين در نهايت کار را بسيار ساده تر ميکند همچنين برخي مسائل را به راحتي ميتوان به فريم ورک دانت نت سپرد (مانند Caching ، اعتبار سنجي اطلاعات ورودي Authentication و …) همچنين استفاده از کتابخانه غني دانت نت باعث مي شود که نياز چنداني به استفاده از کتابخانه توابع خارجي نباشد که اين در توسعه نرم افزار بصورت تيمي و پشتيباني يک مزيت به شمار مي رود. البته در PHP نيز ابزارهاي براي تسريع طراحي و نوشتن اسکريپتها وجود دارند اما هر کدام براي شرکتهاي مختلفي است و شکل کار متفاوت است.

سرعت اجراي نرم افزار :

همانطور که اشاره شده صفحات و کدهاي ASP.NET کامپايل مي شوند و قابل حدس است سرعت اجراي آنها نسبت به اجراي اسکريپت PHP بيشتر است و البته اين کاملا درست است. اما در واقع شرايط به همين سادگي نيست. در اسکريپتهاي PHP مفسر سريعا کدهايي که بايستي تفسير شوند را اجرا کرده و خروجي را مرورگر کاربر مي فرستند. اما در ASP.NET به غير از کدهاي نوشته شده توسط برنامه نويس چندين ماژول در لايه هاي ديگري نيز اجرا مي شوند، تنظيمات را ميخوانند. خروحي کنترلهاي وب فرمها را توليد (Generate) ميکنند، عتبار سنجيها را انجام ميدهند و اينها در سرعت اجرا موثر خواهند بود البته امکاناتي برای حذف و بهبود سرعت وجود دارد. بنابراين میتوان گفت در اسکريپتهاي ساده در حد چند خط و تعداد دفعات اجراي معمول سرعت اجراي PHP و ASP.NET آنقدرها اهميت خاص ندارد. توجه کنيد که به هر حال نرم افزارهاي بر تسريع اجراي PHP نيز وجود دارند. اما در اجراي نرم افزارهاي بزرگتر مانند Web Application هايي که از دهها يا صدها کلاس و لايه هاي مختلف تشکيل شده اند مطمئنا برتري با نرم افزارهاي کامپايل شده خواهد بود. البته ميدانيد که در نسخه هاي کامپايل شده نيازي به قرار دادن سورس کدها در وب سايت يا ارائه آن به مشتري نيست که اين قضيه براي بسياري شرکتها بخصوص براي حمايت از حقوق نرم افزار و همچنين امنيت يک مزيت به حساب مي آيد.

يادگيري :

پي اچ پي با هدف اوليه سادگي براي استفاده و يادگيري نوشته شده است و تاکنون نيز هدف را منظور کرده است بنابراين ميتوان به سادگي گفت که يادگيري و استفاده از PHP ساده تر از ASP.NET (حتي با وجود زباني با سينتکس ساده VB.NET) است.استفاده از ASP.NET نيازمند آشنايي با مفهوم اوليه شي گرايي و همجنين پيچيدگيهاي خاص دانت (مثل رويدادهاي اجراي صفحات به جاي اجراي خطي) است. در واقع يادگيري و استفاده از ASP کلاسيک ساده تر از ASP.NET و قابل قياس با يادگيري PHP است. عموما طراحان وب سايت به دليل سادگي استفاده و يادگيري PHP آنرا فرا ميگيرند و برنامه نويسان حرفه اي و مهندسان نرم افزار هم علاقه بيشتر به دات نت و JAVA دارند. همچنين يک نکته قابل توجه در PHP وجود هزاران خط کد و اسکريپت آماده به زبان PHP است که تقريبا در هر زمينه اي وجود دارند (از کارهاي ساده با بانک اطلاعاتي تا کار با تصاوير،سوکتها، وب سرويسها، XML و …) اين قضيه باعث شده بسياري از برنامه نويسان PHP به جاي نوشتن کدها بسياري اوقات اسکرپيتهاي آماده موجود در اينترنت را سر هم کنند و به هدف خود برسند و يا شيوه کار را فرا بگيرند. البته کم کم در مورد دانت نيز اين قضيه در حال اتفاق است و سايتهايي که کدهاي نمونه يا نرم افزارهاي آماده با سورس ارائه ميکنند در حال افزايش هستند.

بازار کار :

دو معيار براي سنجش بازار کار وجود دارد يکي سايتهاي خارجي و ديگري بازار ايران، اگر نگاهي ساده به سايتهاي کاريابي خارجي مانند (مونستر يا Yahoo Job) داشته باشيد خواهيد ديد که هم براي برنامه نويسان PHP و هم براي ASP.NET موقعيتهاي شغلي وجود دارد اما نکته قابل توجه حقوق بالاتر و همچنين شرکتهاي معتبري هستند که براي استخدام برنامه نويسان ASP.NET آگهي داده اند. در ايران نيز عموما شرکتهاي معتبر نرم افزاري که به شکل سنتي در پلاتفرم وابسته به ويندوز فعاليت مي کنند علاقه مند به استخدام برنامه نويسان ASP.NET هستند و شرکتهايي که روي ترجمه ، ارائه ابزارهاي پشتيبان يا تغييرات روي نرم افزارهاي Open Source معروف خارجي کار ميکنند و يا نيازمند به پياده سازي سايتهايي در لينوکس هستند علاقمند به استخدام برنامه نويسان PHP هستند.

شايد سوال پيش آيد که چرا با وجود برخي برتري هاي ASP.NET همچنان تعداد زيادي برنامه نويس PHP و نرم افزارهاي تحت وب با اين زبان نوشته مي شود. يکي از مهمترين دلايل آن همانطور که قبلا اشاره شد ارزاني کار با ترکيب PHP و لينوکس است که به آن اختصارا LAMP گفته مي شود. اجرا و طراحي يک وب در بستر ويندوز با در نظر گرفتن هزينه لايسنس ويندوز سرور ، SQL Server و محيط توسعه Visual Studio در قياس با ارزاني و حتي رايگان بودن سيستم عامل لينوکس و MYSql و محيطهاي توسعه PHP دليل مهمي براي انتخاب ترکيب PHP و لينوکس بخصوص براي برنامه نويسان مستقل در خارج از کشور است. اما قاعدتا در مورد پروژه اي بزرگ و شرکتهاي بزرگ نرم افزاري اين هزينه ها آنقدر قابل توجه نيست و بنابراين اين شرکتها استفاده از پلاتفرمهاي حرفه اي تر مانند JAVA و دات نت را انتخاب مي کنند.

يکي از خصوصيات PHP کدباز يا Open Source بودن آن است که توسط طرفداران PHP به عنوان يک مزيت به شمار مي رود. اين قضيه اين اميدواري را ايجاد ميکند که PHP با عدم پشتيباني در آينده مواجه نخواهد بود و به روند رو به توسعه خود ادامه خواهد داد اما از طرفي با نگاه واقع گرايانه خواهيم ديد که مفسر اصلي و برخي از مهمترين ابزارهاي PHP توسط يک شرکت خاص (Zend) عرضه مي شود و در عين حال مايکروسافت توانسته پيشرفت قابل توجهي در مقايسه در ابزارها و بسترهاي توسعه نرم افزار خود ايجاد کند. همچنين نکته اي که براي فارسي زبانان قابل توجه است پشتيباني ذاتي دات نت از يوني کد و رشته هاي فارسي است. در PHP اگرچه ارسال يا دريافت اطلاعات فارسي امکان پذير است اما در واقع خود PHP درک درستي از آن ندارد و اين قضيه در زمان کار پيچيده با رشته ها مشخص تر است.

چه زمانی بهتر است از php استفاده کنیم؟

• اگر پروژه ای که میخواهید انجام دهید یک پروژه کوچک است و در مقیاس های بزرگ عملیاتی اجرائی نمیشود php میتواند گزینه خوبی باشد.
• اگر اسکریپت های آماده و کدهای آماده برای پروژه فوق به زبان php وجود دارند، گزینه مناسبی است.
• اگر سرور شما لینوکس است، از php استفاده کنید.

چه زمانی بهتر است از asp.net استفاده کنیم؟

• اگر پروژه شامل انواع نقش های سیستمی و سطوح دستری مختلف و یک پورتال است از دات نت استفاده کنید
• اگر می خواهید از ساختارهای نوین برنامه نویسی مانند MVC استفاده کنید از دات نت استفاده کنید
• اگر می خواهید نرم افزار وب شما به صورت شی گرا تولید شود از دات نت استفاده کنید
• اگر به دنبال توسعه ساختار و پشتیبانی سیستم در دراز مدت هستند و دید کوتاه مدت به پروژه ندارید از دات نت استفاده کنید.